Hazard patologiczny, zaburzenie uprawiania hazardu – definicje i kryteria diagnostyczne
W DSM–V (APA,2013) czyli amerykańskiej klasyfikacji problemów zdrowotnych zaburzenie uprawiania hazardu (ang. Gambling Disorder) znajduje się w kategorii „zaburzenia używania substancji i nałogów” (ang. Substance–Related and Addictive Disorders, DSM–V), w podkategorii „zaburzeń nie związanych z substancjami” (ang. Non–Substace Related Disorders)
Kryteria diagnostyczne zaburzeń uprawiania hazardu wg DSM-V
Zgodnie z klasyfikacją DSM–V, uporczywe i nawracające nieadaptacyjne zachowania związane w uprawianiem hazardu obejmują co najmniej cztery z poniższych objawów (występujących w ciągu ostatnich 12 miesięcy):
- Angażowanie się w coraz większym stopniu w hazard, w celu uzyskania satysfakcji (pobudzenia), np. poprzez przeznaczanie na hazard coraz większych kwot;
- Występowanie frustracji i rozdrażniania w sytuacji braku możliwości lub utrudnienia realizacji zachowania;
- Podejmowanie kolejnych (nieudanych) prób kontrolowania lub powstrzymywania się od hazardu;
- Zaabsorbowanie hazardem i/lub zdobywanie środków na jego uprawianie;
- Angażowanie się w gry hazardowe jako nieadaptacyjny sposób rozwiązywania problemów czy poprawienia złego nastroju (np. smutku czy poczucia winy); Utrata pieniędzy na gry i próba „odegrania się”;
- Ukrywanie prawdy na temat rozmiarów problemu – okłamywanie siebie, rodziny, terapeuty w kwestiach częstotliwości grania, wysokości strat itp.;
- Utrata lub narażenie na szwank, z powodu zaangażowania w hazardowe granie, ważnych związków emocjonalnych, możliwości edukacyjnych, zawodowych itp.,
- Szukanie u innych osób pomocy finansowej w celu poprawienia złej sytuacji finansowej spowodowanej hazardowym graniem.
W klasyfikacji europejskiej – ICD-10 – Patologiczny hazard jest definiowany w następujący sposób:
Zaburzenia dotyczące częstych powtarzających się epizodów uprawiania hazardu, które dominują w życiu człowieka, prowadzą do naruszenia norm oraz zobowiązań społecznych, zawodowych, materialnych i rodzinnych. Dotknięci tym zaburzeniem ryzykują utratę pracy, zaciągają pokaźne długi oraz kłamią i łamią prawo dla uzyskania pieniędzy lub uniknięcia spłacania długów. Opisują intensywny popęd do gry, nad którym trudno im zapanować, połączony z pochłonięciem przez myśli i wyobrażenia dotyczące czynności hazardowych oraz okoliczności, które im towarzyszą. Popęd do hazardu narasta w sytuacjach stresowych.
- W klasyfikacji ICD–10 patologiczny hazard (F63.0) został umieszony w grupie „zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania” (ICD–10: F00–F99), w podkategorii zaburzenia nawyków i popędów wraz z kleptomanią, piromanią czy trychotylomanią.
Kryteria patologicznego hazardu F63.0 wg ICD-10
- Dwa lub więcej epizodów grania występujących w okresie co najmniej 1 roku.
- Epizody nie przynoszą zysku, lecz są kontynuowane pomimo odczuwanego złego samopoczucia oraz zakłócenia jednostkowego funkcjonowania w codziennym życiu.
- Osoba opisuje intensywny, trudny do opanowania popęd do gier i wskazuje na niezdolność do zaprzestania gry wysiłkiem woli.
- Osoba jest pochłonięta myśleniem i wyobrażaniem sobie czynności grania lub towarzyszących jej okoliczności.