Zniekształcenia poznawcze charakterystyczne dla uzależnionych od hazardu. cz.1

Zniekształcenia poznawcze to sposoby myślenia zawierające element błędnego logicznie rozumowania. U każdej osoby uzależnionej czynnie oddającej się nałogowi bez trudu można je dostrzec i nie ma tutaj znaczenia to, od jakiej substancji czy czynności jest ona uzależniona. W tym poście postaram się przybliżyć błędy w myśleniu charakterystyczne dla osób uzależnionych od hazardu.

W naszej kulturze dość powszechne jest występowanie przesądów na temat szczęścia i jego braku. Chociaż dorośli ludzie najczęściej mówią o nich z przymrużeniem oka i rzadko spotykamy kogoś bardzo przesądnego, to przecież wielu przyznaje, że złapało się na niepokojących myślach w piątek trzynastego bądź po tym jak czarny kot przebiegł im drogę. Powszechnie wiadomo przecież, że lepiej unikać przechodzenia pod drabiną, potłuczenia lutra (7 lat nieszcześcia!;-)) jak również oglądania przyszłej małżonki w sukni ślubnej przed dniem zaślubin. Spotkanie kominiarza natomiast, to zupełnie co innego! Trzeba wtedy szybko chwycić za guzik od płaszcza bądź swetra, aby mieć szczęście. Lepiej również nie wypowiadać głośno życzenia podczas zdmuchiwania świeczek na urodzinowym torcie, bo a nuż życzenie się nie spełni… Lekkie bądź umiarkowane tendencje do przesądnego myślenia są dość powszechne w polskim społeczeństwie, ale w przypadku osób uzależnionych od hazardu fałszywe wierzenia i przesądy mogą nabrać szczególnego znaczenia. Dzieje się tak, ponieważ w umyśle uzależnionego rodzi się pomysł, że wygrana bądź przegrana dość mocno zależy od tego czy ma się akurat szczęście czy pecha.

Osoby uzależnione od hazardu potwierdzają, że kiedy bardzo zależało im na wygranej bądź kiedy chciały się odegrać zaczynały wierzyć, że mają pewną kontrolę nad tym czy będą mieć szczęście czy też nie. Wyrazem tego były na przykład próby „manipulowania szczęściem” poprzez noszenie przy sobie talizmanów (koszulka bądź bluza przynosząca szczęście, szczęśliwa bransoletka/pierścionek/zawieszka) bądź zachowywanie się w pewien określony sposób o charakterze rytuałów (modlitwa przed grą, zrobienie dobrego uczynku, siadanie w „szczęśliwym miejscu”, przy „szczęśliwej maszynie”, wprawianie się w pozytywny stan umysłu itp.).

Osoby uzależnione mówią też o stosowanych przez nich sposobach na „dostosowywanie się do szczęścia” poprzez czekanie na dobrą passę, unikanie okresów pecha. Czasami można też dostrzec oznaki fałszywej wiary w to, że szczęście jest zaraźliwe. Chodzi tutaj o żywione często silnie przekonanie, że powodzenie w innych obszarach życia, gwarantuje również szczęście w grze (dostałem podwyżkę, więc dziś jest mój szczęśliwy dzień, nie można tego zmarnować i trzeba zagrać!). Zdarza się również wiara w to, że konkretni ludzie przynoszą szczęście (kolega, barmanka, która pracuje w lokalu w środy, pracownik kasyna, który obsługuje daną grą hazardową).

Inna grupa zniekształceń poznawczych dotyczy przeceniania swoich umiejętności. Uzależnieni od hazardu często przeceniają zdolność wygrywania i podsycają wiarę w siebie, mimo że faktycznie wciąż przegrywają i tracą ogromne sumy pieniędzy. Wygrane przypisują własnym umiejętnościom, a w przypadku przegranej pojawia się przekonanie, że „byłem o włos od wygranej”. Wiara w to, że zdobycie majątku było na wyciągnięcie ręki zwykle prowadzi do desperackich prób pożyczania pieniędzy, aby znów zagrać, odegrać się i wreszcie sięgnąć po to, co jest przecież tak blisko.

Dla osób uzależnionych od hazardu charakterystyczna jest również wybiórcza pamięć –  bardzo jasno i wyraźnie pamiętają oni nawet drobne wygrane, dużo mniej wyraźne w pamięci są dla nich przegrane, nawet te znaczące.

Osoby uzależnione, aktywnie grające, mają również tendencje do nadmiernej interpretacji różnych sygnałów z własnego ciała, psychiki bądź otoczenia. Chodzi tutaj o podejmowanie decyzji dotyczące grania w oparciu o „intuicję” i interpretowanie nietypowych sytuacji jako wskazówek do kontynuowania gry („znakami” mogą być: chwilowy brak prądu w salonie gry, nagłe opustoszenie baru – jestem tylko ja i maszyna, ustąpienie bólu głowy, który męczył od rana itp.).

W kolejnym poście opiszę kolejne zniekształcenia poznawcze charakterystyczne nie tylko dla osób uzależnionych od hazardu.

Post w oparciu o: „Hazard problemowy. Edukacja i leczenie w warunkach klinicznych” (wydawnictwo edukacyjne parpamedia) oraz własne doświadczenia z zakresu psychoterapii osób uzależnionych od hazardu.