Dlaczego jedni uzależniają się od hazardu, a inni nie? Oczywiście odpowiedź nie jest prosta… Dostępna literatura na temat czynników ryzyka uzależnienia od hazardu wskazuje na kilka z nich:
- wczesna „wielka wygrana” – oczywiście wielka wygrana może być rozumiana w bardzo różny sposób, natomiast wyniki badań jednoznacznie wskazują, że osoby, które wygrały zgodnie z ich oceną sporą sumę pieniędzy już na początku swojej przygody z hazardem mają tendencje do tworzenia fałszywych oczekiwań odnośnie przyszłych wygranych,
- uzależnienie od alkoholu, narkotyków,
- zaburzenia afektywne, zaburzenia lękowe,
- istnienie w rodzinie osoby uzależnionej od hazardu,
- skłonność do impulsywnych zachowań,
- problemy finansowe.
Bardzo interesująca wydaje się koncepcja ścieżek, której autorami są Alex Blaszczyński i Lia Nower. Wyróżniają oni przynajmniej trzy rodzaje problemowych i patologicznych hazardzistów.
Ścieżka 1: Młodzi hazardziści, których problem jest uwarunkowany behawioralnie
U hazardzistów, którzy podążają Ścieżką 1 problem rozwija się bardziej jako rezultat warunkowania i modelowania niż upośledzonej kontroli. Zwykle grają dla rozrywki i socjalizacji, korzystając z ułatwionego dostępu do hazardu i możliwości gry. Wejście na tą ścieżkę mogło nastąpić w każdym wieku, prawdopodobnie z powodu zaangażowania w hazard członków rodziny albo rówieśników. Analizując funkcjonowanie osób z tej grupy, można zauważyć, że z przerwami spełniają kryteria patologicznego hazardu, mogą eksponować zaabsorbowanie hazardem i dążyć do odegrania strat. Nie przejawiają jednak żadnych przedchorobowych zaburzeń, a pojawiające się czasem wysokie poziomy lęku i depresji są zwykle rezultatem problemów finansowych, w które popadają. A zatem prezentowane symptomy chorobowe mogą być rezultatem, ale nie stanowią przyczyny hazardowych zachowań.
Ścieżka 2: Młodzi hazardziści emocjonalnie wrażliwi
Dla tej grupy charakterystyczne są przedchorobowe:
- depresja i/lub lęk,
- niska samoocena,
- niewielkie umiejętności radzenia sobie i rozwiązywania problemów,
- odrzucenie przez osobę znaczącą bądź przemoc w rodzinie,
- brak społecznego wsparcia,
- przejawianie innych niekorzystnych zachowań rozwojowych.
Hazardziści z tej grupy grają, aby zmniejszyć nasilenie przykrych stanów emocjonalnych i zaspokoić specyficzne potrzeby. Jako charakterystyczne dla tej grupy, autorzy podają również: zwiększoną aktywność seksualną, większą potrzebę ucieczki, podwyższone ryzyko myśli i/bądź prób samobójczych, większe używanie nikotyny, narkotyków i alkoholu. Niekorzystna historia rozwoju jak również słabe umiejętności radzenia sobie powodują, że hazardziści ze Ścieżki 2 są zwykle zbyt słabi, aby zachować wystarczającą kontrolę i grać w sposób kontrolowany.
Ścieżka 3: Młodzi hazardziści impulsywni
Osoby z tej grupy przejawiają psychopatologię, która jest zwykle obserwowana już w wieku dziecięcym. Sugeruje ona zwykle obecność dysfunkcji neurologicznej bądź neurochemicznej. Cechy charakterystyczne hazardzistów ze Ścieżki 3 to:
- impulsywność,
- antyspołeczne zaburzenia osobowości,
- deficyty uwagi
- angażowanie się w zachowania wysoko ryzykowne (niezależnie od hazardu),
- tendencja do poszukiwania wrażeń,
- nadużywanie substancji psychoaktywnych,
- agresja,
- hiperaktywność,
- zachowania przestępcze (nie związane z hazardem),
- trudności w tworzeniu bliskich związków emocjonalnych
Hazardziści z tej grupy w przeszłości mogli być ofiarami emocjonalnych, fizycznych i seksualnych nadużyć bądź odrzucenia przez opiekunów. Rodzice mogli mieć antyspołeczne zaburzenia osobowości oraz problemy z alkoholem. Inicjacja związana z grą miała miejsce we wczesnym wieku, zachowania te szybko stały się intensywne i uporczywe, pojawiło się zaangażowanie w zachowania przestępcze w związku z konsekwencjami grania.